divendres, 21 de desembre del 2012

Periit magnus deus Pan!

Pan and Psyche, E. Burne-Jones

Ecce tandem dies indicta finis Mundi... qui profecto non fiet! Quamobrem omnes qui in quoque tonitru malum vident exspectatam cladem in tempus aliud different, fortasse in proximum annum aut insequentem...

Mihi autem verba “finis Mundi” audienti semper ad memoriam venit carmen notissimum egregii cantoris Francogallici Georges Brassens: Le Grand Pan. Vt traditum est a Plutarcho in opere suo De defectu oraculorum (419c-d), homines quidam navigantes prope insulam Paxum vocem audiverunt Thamum vocantem; erat enim Thamus gubernator navis Aegyptius. Cum hic responderet voci mirabili, clamavit illa: “prope Palodem nuntiare debes magnum Pana perisse”. Ita fecit Thamus. Cum iam ad Palodem appropinquarent, terram intuens clamavit “periit magnus Pan!”. Qua re vix pronuntiata, voces subito atque lamenta plurima audita sunt. 

Nonnullis placuit poetis haec Plutarchi fabula, qua significare voluerunt discessum deorum antiquorum a mundo nostro. Quod Brassens cecinit in lepido suo carmine. Donec Bacchus, Venus et dei Inferi adhuc apud homines manebant omnes res humanas et graves et leviores curantes, non solum in cunctis cerni poterat divina quaedam vis, verum etiam mundus humanus humanior videbatur. Sed  cum pervenisset professor Nimbus et eius sodales, qui nihil credebant esse praeter rationem et inertem materiam, mundus omni deorum potestate vacare incepit.  Sic Brassens honorem tribuit, ut credo, Aristophani, cuius comoedia Nubes iam irridebat sophistas in rebus dumtaxat rationalibus occupatos. Paulatim quidem ab hominibus discedunt dei antiqui. Et vita adeo fit vilior, inanis atque ad materiam tantum respiciens, ut deus postremus exsul tandem solos relinquat homines in tristi et vacuo eorum mundo, non sine ultima querela:

“Timeo ne finis Mundi tristissimus sit.”

His verbis concluditur carmen. Hodiernis autem diebus mihi duae videntur esse calamitates multo graviores quam Nubes aristophanicae, ut imperio argenti et lucri omnia subiciat homo, aut ad furorem religiosum fanaticum ducatur. Quod non iam tristis sed horribilis et barbarus fiet mundus si, expulsis deis Graecis, etiam Graecorum sapientiam atque sensum sacrae dignitatis humanae amittimus.
 
(Nogueras scripsit)
Georges Brassens, Le Grand Pan

dimecres, 12 de desembre del 2012

12 / 12 / 12


Quoniam hodie ter iteratur 12,  conspicuum hunc diem esse existimant nonnulli (hoc etiam sensit, ut palam est, novus et inlustris pipiator...). Mihi quidem dies aptissimus videtur ad cogitandum de principiis, quibus natura regitur, quod his de rebus quaerentes saepe reperimus numerum 12, atque 3 et 6, qui in eo continentur. Etenim iam antiqui Graeci cum originem deorum narrabant his computis maxime utebantur: ut ab Hesiodo proditum est, initio fuerunt Chaos, Eros, Gaia. Sex porro fuerunt Titanes, atque sex Titanides (adice tres Cyclopes et tres Centimanus), inde duodecim dii in Olympo sedentes, quos Graeci maxime colebant. Et alia exempla dari possunt, quae monstrant apud Graecos tales numeros a rebus divinis minime alienos fuisse.

Sed ut ad res scientificas transeamus, etiam in hodierna descriptione principiorum naturae a physicis instituta, nisi fallor, eminet haec series numerorum. Particulae autem elementariae sunt res minimae, ex quibus omnes maiores particulae componuntur. Omnes res, quas videmus (atque quas non videmus), quae sunt quaeque fuerunt, factae sunt ex his elementariis particulis. Separantur quidem in duo genera: fermiones et bosones. Sunt fermiones particulae turbine (spin) ½, ex quibus fit quod “materiam” appellamus; dicuntur autem bosones “gauge” eae particulae turbine 1 (id est, integra), quae vires inter particulas transferunt.

Quot igitur particulae elementariae (id est, quot fermiones et quot bosones) reperiri possunt? Ecce responsum quod plerique scientifici probabilissimum putant:

-12 fermiones, in duo genera divisi: leptones et quarca. Vtrumque genus dividitur in tres 3 “familias” aut species. Sunt 6 leptones (e.g., electron inter leptones numeratur) et 6 quarca, ex quibus omnis materia nuclearis atomi componitur.

-12 bosones “gauge”: photon, bosones W+, W-, Z0, atque octo gluones (boson higgsianus non inter bosones “gauge” numeratur).

Ita numeris 3, 6, 12 ordo particularum signatur, ut in mythis harmonia caelestium. Fortasse, ut credo, perquisitiones futurae demonstrabunt hoc schema nequaquam in rebus inesse, sed in mente humana tantum quae de rebus cogitat. Atqui hoc mirum adhuc mihi videbitur, quare homines saepissime hos numeros reperire credant res caelestes aut principia naturae perscrutantes? Quare hunc sensum, hanc formam cogitationis habemus, aut unde?

(Nogueras scripsit)

Si relationem videre cupis qua particulae elementariae simplicibus verbis et eloquentissimis imaginibus perbelle explicantur, hic preme.

dilluns, 3 de desembre del 2012

O Solon, Solon!


Cum videmus cottidie cives proper pecuniam debitam domos suas amittere et in viam iaci, et nationem totam in servitutem reduci, in memoriam nostram redit ille Solon Graecus, qui vixit abhinc MMDC fere annos. Condonavit enim ille poeta et sapiens inter septem sapientes numeratus omnia debita Atheniensibus, per legem Seisachtheian graece appellatam (a seiō, “succutire”, et akhthos, “onus”). Vt pulchre dicit in oratione supra inserta scriptor Pedro Olalla, abolitio debitorum Athenis viam aperuit Democratiae et libertatis. Nulla enim in coetu servorum est Democratia.

Sed divites et potentissimi optimum semper exitum sibi parant, etiam in terra sapientium. Nam, ut traditur, cum Solon privatim consilium suum nuntiasset amicis, illi multa praedia et fundos emerunt,  et nova lege usi, aes alienum, quod sumpserant, numquam reddiderunt (1). Sic divites divitissimi facti sunt. Nihil novi sub sole!

(Nogueras scripsit)

(1) Plutarchus, Moralia 807 e-f; Vita Solonis 15; Aristoteles, Ath. Pol. VI. Et Plutarchus et Aristoteles adfirmant hoc Solone nesciente factum esse.